Μήνας: Φεβρουάριος 2020

Η επίθεση των Γερμανών όπως απεικονίστηκε σε βρετανικό περιοδικό

«Η από αέρος εισβολή σύμφωνα με τις τελευταίες Γερμανικές μεθόδους άρχισε ξαφνικά αλλά όχι απροσδόκητα, την αυγή της Τρίτης 20 Μαΐου. Ακριβώς λίγο πριν την ανατολή του ηλίου, τεράστια αεροσκάφη, μερικά ρυμουλκούμενα ανεμόπτερα, κάποια άλλα γεμάτα με αλεξιπτωτιστές, πέταξαν πάνω από τα 200 μίλια της θάλασσας,[…] και “ξεφόρτωσαν” τους επιδρομείς, κάποιοι από τους οποίους έφεραν πάνω τους μικρά οπλοπολυβόλα». Μεταφράζουμε ένα απόσπασμα από το κείμενο ενός εικονογραφημένου δισέλιδου όπου απεικονίζονται τόσο η διαδικασία που ακολουθούσαν οι Γερμανοί για την αεροπορική εισβολή τους όσο και κάποιες -κατά τον καλλιτέχνη- απεικονίσεις από την εισβολή στην Κρήτη. Το δισέλιδο που συμπεριλαμβάνεται στον τόμο 198 του “Τhe London News Illustrated”, έχει τίτλο: “H από αέρος εισβολή της Γερμανίας στην Κρήτη: η πρώτη μεγάλη επίθεση με αερομεταφερόμενες δυνάμεις, πάνω από 200 μίλια θάλασσας”.

Το “London News Illustrated” ήταν το πρώτο εβδομαδιαίο εικονογραφημένο περιοδικό παγκοσμίως -κυκλοφόρησε τον Μάιο του 1842- και σταδιακά σταμάτησε την κυκλοφορία του το 2003. Τα συγκεκριμένα σκίτσα -δημοσιευμένα στο τεύχος της 31ης Μαΐου 1941- είναι ενός Αγγλου σκιτσογράφου που υπέγραφε με το ψευδώνυμο Bryan de Grineau, και ο οποίος ως “ειδικός πολεμικός καλλιτέχνης” αποτύπωνε πολεμικές εικόνες για ευρωπαϊκά έντυπα. Από πάνω αριστερά ξεκινώντας βλέπουμε: 1) την αρχή των έντονων βομβαρδισμών με τους οποίους ξεκινά η από αέρος επιδρομή. 2) Με χαμηλές πτήσεις των Junker 52 ρίχνονται οι αλεξιπτωτιστές […]. 3) Οι αλεξιπτωτιστές με βόμβες καπνού σηματοδοτούν τις θέσεις τους στις οποίες ρίχνονται με αλεξίπτωτα ο οπλισμός και άλλα εφόδια. 4) Τα φορτωμένα στρατιώτες Junkers 52 προσγειώνονται σε επίπεδες εκτάσεις και κατόπιν μέσω ασυρμάτων πραγματοποιείται η συνεννόηση […] των στρατιωτικών δυνάμεων. Στην κεντρική εικόνα 5, ανεμόπτερα που φέρουν βαρύ οπλισμό πολυβόλων […] συρόμενα από αεροσκάφη επιτίθενται σε Ηράκλειο και Ρέθυμνο. Δεξιά πάνω η εικόνα 6 απεικονίζει ένα είδος ανεμόπτερων – υδροπλάνων, προσθαλασσωμένα στις ακτές κοντά σε Ρέθυμνο και Χανιά. Στην εικ. 7, το αεροδρόμιο του Μάλεμε (αναγράφεται ως MELEME), καταλήθφηκε από τις αερομεταφερόμενες δυνάμεις. Τέλος στην εικ. 8, κάτω δεξιά: «Κατόπιν επιχειρήθηκε η από θαλάσσης “εισβολή” αλλά οι διασκορπισμένες δυνάμεις βυθίστηκαν από τις βρετανικές ναυτικές δυνάμεις.

Δύο φωτογραφίες που δημοσιεύθηκαν στο “Ανασκαλεύοντας το Αρχείο των “Χ.Ν.”” για την κηδεία του Ν. Καζαντζάκη στις 5 Νοεμβρίου αλλά και η αναφορά από τον Φρέντυ Γερμανό στον καπετάν Μανούσακα, τον Χανιώτη βρακοφόρο που απεικονίζεται σε αυτές: (σ.σ. στη μία μεταφέρει το φέρετρο του Καζαντζάκη μαζί με άλλους έξω από την εκκλησία του Αγίου Μηνά και στην άλλη ρίχνει χώμα από τα Χανιά στον τάφο του μεγάλου Κρητικού στοχαστή), ήταν η αφορμή για τη συνάντησή μας με την Ευαγγελία Νικολακάκη-Μανιουδάκη η οποία μας μίλησε όχι μόνο για τον καπετάν Μανούσακα αλλά και για δύο ακόμη πρόσωπα που απεικονίζονται στη συγκεκριμένη φωτ. και τα οποία αναγνώρισε η συγγραφέας του βιβλίου “Οι Εραστές της Λευτεριάς”, πολύ καλή γνώστης της τοπικής μας ιστορίας και όχι μόνο.
Επαναδημοσιεύουμε λοιπόν σήμερα τη μία από τις δύο φωτογραφίες από την κηδεία του Ν. Καζαντζάκη (φωτ. 1), στην οποία απεικονίζεται ο Μανούσος Μανουσογιαννάκης (καπετάν Μανούσακας κατά Φρέντυ Γερμανό). Είναι ο βρακοφόρος που κρατά το μπροστινό μέρος του φέρετρου, και οι Χανιώτες τον γνώριζαν και με το προσωνύμιο “ο Ντελής” λόγω της εμφάνισής του (σ.σ. από τη λέξη ντελικανής). Οπως μας πληροφόρησε η κα Νικολακάκη-Μανιουδάκη ο Μ. Μανουσογιαννάκης διατηρούσε κατάστημα στη Δημοτική Αγορά και υπήρξε από τους πρωτοχορευτές του Ομίλου Βρακοφόρων Ν. Χανίων που ιδρύθηκε στην πόλη μας στα 1952 (όπως διαβάζουμε σε λεζάντα μίας από τις φωτογραφίες που παραθέτουμε σήμερα).
Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να αναφέρουμε ότι το σημερινό “Ανασκαλεύοντας…” διαφέρει από όλα τα προηγούμενα 88 της χρονιάς αφού κατά παρέκκλιση δημοσιεύουμε δύο φωτογραφίες που δεν προέρχονται από το Αρχείο των “Χ.Ν.”, αλλά τις θεωρούμε πολύ ενδιαφέρουσες και γι’ αυτό τις συμπεριλάβαμε….
Επανερχόμαστε όμως στη φωτογραφία μας: Ο βρακοφόρος στα αριστερά είναι ο Μιχάλης Γεωργίου Λεφάκης (Λέφας) ο οποίος γεννήθηκε στους Κάμπους Κυδωνίας, έζησε στα Τσικαλαριά και πρόκειται για τον γνωστό σκηνοθέτη και παραγωγό Κινηματογράφου. Ηταν και αυτός πρωτοχορευτής του Ομίλου Βρακοφόρων και ενδεχομένως ως μέλη του, παραβρέθηκαν στην κηδεία του Καζαντζάκη μαζί με τον πρόεδρο και εκ των ιδρυτών του χανιώτικου Συλλόγου, Κωνσταντίνο Βενιανάκη ο οποίος απεικονίζεται στην ίδια φωτογραφία και είναι αυτός που στέκεται δεξιά, δίπλα στον Μανουσογιαννάκη με το κοστούμι.
Εξάλλου, στον επί σειρά ετών πρόεδρο του Συλλόγου Κ. Βενιανάκη, είχε αναφερθεί και ο συνεργάτης των “Χ.Ν.” Αντώνης Πλυμάκης με δημοσίευμά του στις 23 Σεπτεμβρίου τ.ε. παραθέτοντας παράλληλα ενδιαφέροντα στοιχεία και λεπτομέρειες για τον συγκεκριμένο Σύλλογο που «ήταν από τους ελάχιστους συλλόγους που υπήρχαν τότε στην Κρήτη ως “φορείς διάδοσης των κρητικών χορών”», όπως χαρακτηριστικά σημείωνε στο κείμενό του.
Σε αυτό γινόταν λόγος και για τον Τουριστικό Σύνδεσμο Κρήτης που στη δεκαετία του ’60, μαζί με τον Ομιλο Βρακοφόρων Χανίων «ήταν σχεδόν καθημερινά στην τοπική και μέχρι πανευρωπαϊκή επικαιρότητα. Εχω στοιχεία μόνο για τον Ιούλιο του 1968 που είχαν προσκληθεί να χορέψουν σε οκτώ φεστιβάλ στη Γαλλία και Ιταλία» έγραφε ο Α.Π. ενώ αναφερόταν και στο Δ.Σ. του Ομίλου Βρακοφόρων και συγκεκριμένα σε δύο μέλη του: τον Μανώλη Κλαουράκη και Γ. Πλυμάκη.
Παραθέτουμε σήμερα από την εφημερίδα “Παρατηρητής” της 27ης Οκτωβρίου 1962 ένα μικρό μονόστηλο που αφορά στις αρχαιρεσίες «προς ανάδειξιν του νέου Διοικητικού Συμβουλίου Βρακοφόρων Ν. Χανίων» και τη σύσταση του Δ.Σ. του Συλλόγου, στο οποίο πέρα από τους τους Μ. Κλαουράκη και Γ. Πλυμάκη αναφέρονται και όλα τα μέλη του Συλλόγου τότε.
Ομως, για να επανέλθουμε στα πρόσωπα που υπήρξαν η αφορμή για το σημερινό δημοσίευμα, παραθέτουμε σήμερα ακόμη δύο φωτογραφίες που μας υπέδειξε η κα Μανιουδάκη – Νικολακάκη, και προέρχονται από το βιβλίο του Γιάννη Νικολάου Μάντακα “Ιστορικό Λαογραφικό Ανθολόγιο” Α’ τόμος, Εκδόσεις Παράρτημα Πολεμικού Μουσείου Χανίων (σ.σ. οι λεζάντες αναγράφονται στο βιβλίο).
Στη φωτ 2 βλέπουμε τόσο τον Κωνσταντίνο Βενιανάκη όσο και τον Μιχάλη Λεφάκη (εδώ αναφέρεται ως Μιχάλης Λέφας) μαζί με άλλους χορευτές του Ομίλου ενώ στη φωτ. 3 σε παρέλαση εθνικής επετείου, ο Μιχάλης Λεφάκης είναι ο σημαιοφόρος και στα αριστερά του παρελαύνει ο Μανούσος Μανουσογιαννάκης μαζί με τους Αντώνη Ποντικάκη, Θεόδωρο Ψαρό και Σταύρο Λύκο ενώ δεν έχει αναγνωριστεί ο βρακοφόρος που παρελαύνει πίσω από τον σημαιοφόρο.
Το σημείο της φωτογραφίας αναγνωρίζεται και είναι στη σημερινή Ανδρέα Παπανδρέου (τότε Βασιλέως Κωνσταντίνου), λίγο πριν το Ρολόι. Σημ.: Δεν ήταν εφικτό να ταυτοποιήσουμε τους δύο βρακοφόρους που διακρίνονται πίσω από τον Λεφάκη στη φωτ. από την κηδεία του Ν. Καζαντζάκη .